Polowanie na niedźwiedzia w Panu Tadeuszu

5039 Moment polowanie na niedźwiedzia jest bardzo istotnym wydarzeniem w fabule epopei Adama Mickiewicza „Pan Tadeusz”.

Bohaterowie dzieła zorganizowali je w sercu puszczy litewskiej, miejscu bogatym w bory, knieje, wilcze doły zarośnięte trawą, małe i głębokie jeziorka pełne wody w kolorze rdzy oraz w drzewa pozbawione kory i liści. To tam żyło mnóstwo dzikich zwierząt: żubry, tury, rysie, dziki, łosie, wilki.
Polowanie Franciszek Kostrzewski Ilustracja do Pana Tadeusza, 1886r.

Aby upolować jak najcenniejszą zdobycz, pomysłodawca wyprawy – Sędzia Soplica zarządził pobudkę i zbiórkę o godzinie czwartej trzydzieści rano, przy leśnej kaplicy. Tam też zebrali się wszyscy uczestnicy polowania i razem wyruszyli w głąb puszczy.

Głównym celem wyprawy było upolowanie niedźwiedzia. Gdy zwierz opuścił swój matecznik, myśliwi rozstawili się po okolicy, a ich ogary pomknęły w las w poszukiwaniu drapieżnika. Po pewnym czasie Wojski przyłożył ucho do ziemi, wstał i oznajmił wszystkim, że zbliża się do nich niedźwiedź. Na te słowa myśliwi przygotowali strzelby, aby w razie pojawienia się zdobyczy być przygotowanymi na oddanie strzału.

Strzelcy stali i każdy ze strzelbą gotową
Wygiął się jak łuk naprzód, z wciśnioną w las głową.
Nie mogą dłużej czekać! Już ze stanowiska
Jeden za drugim zmyka i w puszczę się wciska;

Jakie było ich zdziwienie, gdy w kilka sekund po słowach Wojskiego ujrzeli wyłaniającego się z boru zwierza!

Mimo iż goniło go dwadzieścia ujadających psów, iż grzmiały trąby, a zebrani oddali kilkanaście strzałów w jego kierunku – on nadal parł przed siebie. Okazało się, że nie dosięgła do żadna kula! W chwilę później strzelcy i biorący udział w obławie wyruszyli, by przeciąć zwierzęciu drogę między puszczę i ostępem i otoczyć go. Na nic się to jednak zdało, ponieważ niedźwiedź zawrócił w mniej strzeżone miejsce, gdzie las był rzadszy.

Zastawszy tam jedynie Tadeusza, Hrabiego oraz kilku obławników, drapieżnik rycząc stanął na tylnych łapach i wyrwał pobliskie drzewo z korzeniami. Gdy skowyt psów ucichł, ruszył w kierunku głównych bohaterów, a oni przerażeni, oddali chybione strzały z flint i zaczęli uciekać. Wówczas niedźwiedź rzucił się za nimi i dosiągł łapą włosów Hrabiego, którego przed śmiercią uratował strzał z nieznanego kierunku . Okazało się, że z pomocą bohaterom przybyli uzbrojeni Asesor, Rejent i Gerwazy.

Gdy Asesor z Rejentem wyskoczyli z boków,
A Gerwazy biegł z przodu o jakie sto kroków,
Z nim Robak, choć bez strzelby - i trzej w jednej chwili
Jak gdyby na komendę razem wystrzelili.

Powalone zwierze, całe zakrwawione, jeszcze dyszało i otwierało oczy, gdy dopadły go pierwsze psy Podkomorzego, które przed rozszarpaniem zdobyczy powstrzymał Wojski (kazał im włożyć kije między zęby). Gdy udało się odciągnąć wygłodniałe ogary, rozpoczęła się kłótnia Asesora z Rejentem o to, który z nich jest autorem celnego strzału powalającego niedźwiedzia. Spór przerwał po jakimś czasie Gerwazy, który zaczął rozcinać pysk dużego mieszkańca puszczy, by z jego czaszki wydobyć kulę.

Gdy tego dokonał, uświadomił kłócącym się, że nie pochodzi ona z ich flint, lecz pasuje do strzelby Horeszkowskiej. Okazało się, że Hrabiego i Tadeusza przed niedźwiedziem uratował ksiądz Robak, który wyrwał Gerwazemu z rąk flintę i oddał celny strzał z odległości stu kroków w samą paszczę, po czym - upewniwszy się, że Tadeuszowi i Hrabiemu nic się nie stało - uciekł w pole.

Polowanie zakończyło się zadudnieniem przez Wojskiego w bawoli róg – jako znak pomyślnego finału wyprawy.

Natenczas Wojski chwycił na taśmie przypięty
Swój róg bawoli, długi, cętkowany, kręty
Jak wąż boa, oburącz do ust go przycisnął,
Wzdął policzki jak banię, w oczach krwią zabłysnął,
Zasunął wpół powieki, wciągnął w głąb pół brzucha
I do płuc wysłał z niego cały zapas ducha.
I zagrał: róg jak wicher niewstrzymanym dechem

Niesie w puszczę muzykę i podwaja echem.
Umilkli strzelce, stali szczwacze zadziwieni
Mocą, czystością, dziwną harmoniją pieni.
Starzec cały kunszt, którym niegdyś w lasach słynął,
Jeszcze raz przed uszami myśliwców rozwinął;
Napełnił wnet, ożywił knieje i dąbrowy,
Jakby psiarnię w nie wpuścił i rozpoczął łowy.
Bo w graniu była łowów historyja krótka:
Zrazu odzew dźwięczący, rześki - to pobudka;
Potem jęki po jękach skomlą - to psów granie;