Charakterystyka porównawcza Hrabiego i Sędziego

1449 Znaczne różnice widać także w postawie wobec innych. I tu również Sędzia wzbudza większą sympatię – próżno bowiem szukać drugiej tak gościnnej i dbającej o innych osoby. Słudzy przedstawiają go jako pana dobrego, sprawiedliwego i dbającego o swój dobytek. Sąsiedzi cenią i szanują, postrzegając w nim wielkiego pana. Wszyscy znają i chwalą jego gościnność – odrzucając własne wygody dba o gości. Wyraźnie widać to w jednej ze słynniejszych scen poematu, tzn. w momencie wygłaszania przez gospodarza Soplicowa nauki o grzeczności.

Tymczasem w charakterystyce Hrabiego nie ma tego typu cech. Wprawdzie nikomu do głowy nie przyszłoby nazywać go niegościnnym, czy surowym, ale obce mu są ideały Sędziego. Jest to raczej typ samotnika, patrzącego na świat z egoistycznego punktu widzenia. Dobitnie ukazuje się ta opozycja w kontekście sporu o zamek, gdzie Sędzia próbuje odzyskać zasądzoną mu prawnie (choć jest to umotywowane dość mętnie) posiadłość, podczas gdy dla Hrabiego jest to kolejna ekstrawagancka zachcianka. Zamek interesuje go nie ze względu na tradycję rodową, ale dlatego, że jego gotycka architektura silnie pobudza go do snucia tajemniczych, romantycznych historii.

Jeżeli wiec uwzględnić fakt, iż bohaterem zbiorowym Pana Tadeusza jest szlachta, to Sędzia i Hrabia z pewnością prezentują dwa odmienne oblicza owego bohatera.